Bezpieczeństwo i skuteczność toksyny botulinowej stosowanej ze wskazań nieneurogennych – obserwacje siedmioletnie
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.
autorzy:
Piotr Dzigowski, Piotr Radziszewski, Andrzej Borkowski
    Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej Uniwersytetu Medycznego w Warszawie

Streszczenie pracy

    Wprowadzenie.
    Toksyna botulinowa typu A (BoNT-A) jest obecnie stosowana w leczeniu wielu typów zaburzeń mikcji. Uważa się ją za lek drugiego rzutu, terapii z wyboru w leczeniu pęcherza neurogennego, lecz jej stosowanie w leczeniu nieneurogennych zaburzeń mikcji jest nadal ograniczone. Część urologów nadal obawia się powikłań w postaci niewydolności wypieracza pęcherza czy zwieraczy.
    Cel pracy.
    Prezentujemy 7-letnie doświadczenia w stosowaniu BoNT-A ze wskazań nieneurogennych.
    Materiały i metody.
    W naszej Klinice w latach 2000-2007 leczono 145 chorych w wieku od 8 do 84 lat (śr. 48,6), w tym 11 kobiet i 35 mężczyzn. Używano dwóch preparatów BoNT-A, Botoxu i Dysportu. Zabiegi ostrzykiwania wykonywano zarówno w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym, jak i w znieczuleniu przewodowym. Lek podawano do wypieracza, do szyi pęcherza i do zewnętrznego zwieracza cewki. Po zabiegach chorzy pozostawali w obserwacji od 6 miesięcy do 5 lat.
    Wyniki.
    Wskazaniami do leczenia były: zespól bolesnego pęcherza (85 chorych), nadreaktywność pęcherza oporna na leki cholinolityczne (60 chorych). Stosowano następujące schematy postępowania: ostrzyknięcie trójkąta i ściany tylnej pęcherza moczowego (81 chorych), dawkami 50-100 u Botoxu lub 200-500 u Dysportu, ostrzyknięcie trójkąta i szyi pęcherza (14 chorych), dawkami 50-100 u trójkąt i 50 u szyja, ostrzyknięcie trójkąta pęcherza i zwieracza zewnętrznego (20 chorych), dawkami 50-100 u trójkąt i 50-100 u zwieracz, ostrzyknięcie zwieracza zewnętrznego dawkami 30-100 u (30 chorych). Wybór schematu postępowania podyktowany był wynikiem
    badania urodynamicznego z profilometrią cewkową. Chorych z dyssynergią wypieraczowo-zwieraczową i podwyższonym ciśnieniem zamknięcia cewki kwalifikowano do ostrzyknięcia zwieracza, chorych z przeszkodą podpęcherzową bez zaburzeń czynności zwieraczy kwalifikowano do ostrzyknięcia szyi pęcherza, a ostrzykiwanie wypieracza stosowano, gdy badanie urodynamiczne wykazywało tylko dysfunkcję wypieracza. Początkowo stosowano Dysport (15 chorych), ale po 5 przypadkach uogólnionej reakcji na lek (gorączka, osłabienie) zrezygnowano z tego preparatu. Opisane działania niepożądane występowały w pierwszych 24 godzinach od zabiegu, miały średnie nasilenie i przejściowy charakter. U pozostałych 129 chorych zastosowano Botox, nie odnotowując tego typu działań niepożądanych, jedynie u 3 pacjentów z zespołem bolesnego pęcherza wystąpił utrzymujący się do 48 godzin od zabiegu krwiomocz, który ustąpił samoistnie. Nie odnotowano przypadków porażenia wypieracza, czy nietrzymania
    moczu po ostrzyknięciu zwieracza. Ogólna skuteczność terapii BoNT-A wyniosła 60% w przypadkach zespołu bolesnego pęcherza (średnia obserwacji 5,5 miesiąca) i 75% u chorych z nadreaktywnością pęcherza (średnia obserwacji 8,5 miesiąca).
    Wnioski.
    Zastosowanie toksyny botulinowej jest bezpiecznym i skutecznym sposobem leczenia czynnościowych zaburzeń mikcji, a badanie czynności dolnych dróg moczowych niezbędnym czynnikiem w planowaniu terapii.