Rak prostaty dotyczy mężczyzn raczej po 60 roku życia. Najczęściej rozpoznawany jest nawet po sześćdziesiątym piątym roku życia, ale są też pacjenci, którzy chorują na ten nowotwór już po pięćdziesiątce. Niemniej rzeczywiście jest tutaj widać wyraźną korelacje wieku z ryzykiem zachorowania. Jest to nowotwór złośliwy. Oczywiście trzeba mieć świadomość, że jest to nowotwór o nieporównywalnie bardziej łagodnym przebiegu i u większości pacjentów znacznie lepiej rokujący, niż te nowotwory złośliwe, o których najczęściej myślimy - typu rak płuca, czy rak piersi, czy inne nowotwory.
Jaki jest pierwszy sygnał, który powinien panów zaniepokoić,kiedy powinni zgłosić się do lekarza ?
Jest nowotwór, który niestety często aż do późnego stadium zaawansowane nie daje żadnych dolegliwości, także często nowotwór ten rozpoznawany jest u mężczyzn, którzy mają dolegliwości wynikające z przerostu gruczołu krokowego. Ci pacjenci kontrolują się u urologa i Jednym z elementów tej kontroli często jest ocena poziomu PSA, czyli markera, który jest specyficzny dla raka prostaty. chociaż nie tylko dla raka prostaty. Niemniej wzrost poziomu PSA jest najczęściej sygnałem, który skłania urologa do wykonania biopsji, która potwierdza rozpoznanie. Niemniej takich specyficznych objawów dla wczesnego raka prostaty właściwie, można powiedzieć że nie ma. Bywa często tak, że pierwszym objawem raka prostaty są dolegliwości wynikające na przykład z rozsiewu do kości.
Rak prostaty jak go leczymy? Czy można mówić, że któraś metoda jest najbardziej skuteczna?
W leczeniu raka prostaty musimy rozgraniczyć przede wszystkim dwie sytuacje: - wczesny rak prostaty czyli ograniczony są do gruczołów
- rozsiany rak prostaty
To zupełnie inne sytuacje, które wymagają innego postępowania. W raku rozsianym oczywiście główną rolę gra leczenie hormonalne, czyli hormony, które powstrzymują wydzielanie testosteronu przez jądra, co z kolei powoduje cofnięcie się częściowo choroby lub jej zatrzymanie często na wiele lat. Natomiast to co jest najbardziej interesujące, co pozwala na wyleczenie choroby, to są ci pacjenci, u których nowotwór rozpoznawany jest w stadium wczesnym, czyli kiedy nowotwór jest ograniczony tylko do gruczołu krokowego. W tej sytuacji w tej chwili dominują dwie metody leczenia.
Zabieg operacyjny lub radioterapia. Wybór jednej z tych metod zależy od zaawansowania choroby, ponieważ pomimo że nowotwór jest ograniczony tylko do prostaty, to oczywiście może być mniej lub bardziej zaawansowany.
Decydują także preferencje pacjenta, gdyż skutki uboczne tego leczenia są różne w zależności od zastosowanej metody, także decyzja co do wyboru metody na ogół rodzi się w wyniku dyskusji pacjenta z terapeutą i z chirurgiem
Taką możliwość w tej chwili daje nam konsylium, w trakcie którego podejmowane jest w tej chwili większość decyzji terapeutycznych, także w raku prostaty, czyli pacjent dyskutuję z lekarzem onkologiem, radioterapeutą urologiem i zbierając wszystkie te dane można podjąć decyzję najbardziej korzystną dla pacjenta.
Jeśli postawimy na radioterapie to z czym to się wiąże dla pacjenta i co musi wiedzieć ?
Radioterapia w większości przypadków raka zlokalizowanego do prostaty jest równie skuteczna jak chirurgia. Wyniki odległe są są bardzo podobne. Ma tą wadę, że długo trwa. Radioterapia trwa około około 7 tygodni codziennych zabiegów. Leczenie nie jest uciążliwe, ale jest długotrwałe i oczywiście także skojarzone z tą metodą są pewne skutki uboczne, związane z bardzo bliskim położeniem gruczołu krokowego prostaty do cewki moczowej i odbytnicy. Pomimo bardzo nowoczesnych technologii, które umożliwiają bardzo precyzyjne planowanie, napełniając prostatę zawsze jakaś niewielką dawka zostanie podana na cewkę moczową i na odbytnicę. Może to powodować pewne podrażnienie tych narządów i dolegliwości z tym związane. Niemniej trzeba mieć świadomość, że postęp technologiczny w radioterapii jest bardzo znaczny i w tej chwili tak jak wspomniałem możemy tą dawkę bardzo precyzyjnie dopasować do gruczołu krokowego. Także dawka, która wykracza poza obszar naświetlania jest bardzo niewielka.
Drugą technologią jest wszczepianie do prostaty znaczników, czyli małych metalowych elementów, które pozwalają bardzo precyzyjnie, każdego dnia przed podaniem kolejnej frakcji, ocenić położenie prostaty i codziennie bardzo precyzyjnie dopasować zaplanowane pole naświetlania do położenia prostaty tego akurat dnia, ponieważ to jest może zaskakujące,ale prostata jest narządem, który potrafi się jednak przemieszczać i te ruchy prostaty, jak to było zmierzone w wielu pracach naukowych, mogą dochodzić nawet do centymetra lub nawet dwóch centymetrów odchyleń każdego dnia.
Czy można mówić o pełnym wyleczeniu raku prostaty i czy mężczyźni wracają do sprawności seksualnej
To zależy od zaawansowania choroby. Jeżeli mówimy o wyleczeniu – w tej chwili przeżycie pięcioletnie w Polsce kształtuje się na poziomie 70%, na świecie przekraczają 80%. Głównie z tego powodu, że więcej tych chorych jest rozpoznawany we wczesnym stadium zaawansowania. W tych wczesnych stadiach pacjenci poddani do terapii lub chirurgii są wyleczeni w 90% czyli rokowanie jest bardzo dobre. Oczywiście rokowanie się pogarsza u chorych, u których naciek wychodzi poza gruczoł krokowy, no i jest już poważne u chorych u których doszło do rozsiewu.
Z kolei jeśli chodzi o życie seksualne najczęściej dochodzi do zaburzeń erekcji, czyli tych zaburzeń, które rzeczywiście wpływają na życie seksualne. Dochodzi do tego po zabiegu operacyjnym. Nie jest to częste powikłania, ale w przypadku zabiegu operacyjnego trzeba się liczyć z tym, że uszkodzenie nerwów, które otaczają prostatę, pewnych spotów nerwowych, może spowodować takie powikłanie. Drugim elementem, który wpływa też na zaburzenia życia seksualnego jest hormonoterapia.
Hormonoterapia, która towarzyszy często radioterapii podawana jest tylko czasowo. Po zaprzestaniu podawania poziom hormonów wraca do normy i życie seksualne też stopniowo się normalizuje.
Czy w przypadku raka prostaty możemy mówić o jakiejkolwiek profilaktyce?
W Stanach Zjednoczonych przez pewien czas rzeczywiście sporo się pisało o wpływie pomidorów. Związek zawarty w pomidorach rzeczywiście w pewnych badaniach wskazywał na obniżenie ryzyka zachorowanie na raka prostaty. Ten związek izolowany z pomidorów niestety już takiego działania nie wykazywał, czyli być może faktycznie pomidory. Ostatnio pojawia się ciekawa praca, która sugerowała związek ryzyka zachorowania na raka prostaty z ilością
ejakulacji u mężczyzny. Praca ta udowodniła, że większa liczba ejakulacji miesięcznie związana jest z mniejszym ryzykiem zachorowania, czyli życie bogate życie seksualne w pewien sposób zmniejsza ryzyko zachorowania.